• ប្រែសម្រួល៖ Sokcheng Seang
• សហការជាមួយ wapatoa.com

សាព្យាង៖ ប្រវត្តិសង្ខេបរបស់អំបូរមនុស្ស (Sapiens: A Brief History of Humankind) គឺជាសៀវភៅល្បីមួយលក់ដាច់គ្មានសល់ ជាស្នាដៃរបស់សាស្ត្រាចារ្យប្រវត្តិវិទ្យាមួយរូបមានឈ្មោះថា យូវ៉ាល់ ណូអាហូរ៉ារី (Yuval Noah Harari)។ បើអ្នកធ្លាប់បានដឹងពីដើមកំណើតមនុស្សពីមុនមកនោះ អ្នកនឹងដឹងហើយថា សាព្យាង (sapiens) គឺជាឈ្មោះអំបូរមនុស្សយើងនេះឯង!

ហើយសៀវភៅមួយក្បាលនេះគឺសរសេរពីប្រវត្តិអំបូរអូម៉ូសាព្យាង (Home Sapiens) ជាអំបូររបស់អ្នក និងខ្ញុំ ដែលបានឈ្នះឧបសគ្គគ្រប់យ៉ាងរស់នៅមកទល់សព្វថ្ងៃនេះហ្នឹងឯង។ រូបខាងក្រោមនេះបង្ហាញពីអំបូរមនុស្សផ្សេងៗទៀតដែលធ្លាប់មានជីវិតនៅលើផែនដីយើងនេះ! (សូមទោស! យើងគ្មានលទ្ធភាពក្នុងការបកប្រែវាជាខ្មែរទេឥលូវនេះ។ ចាំថ្ងៃក្រោយ យើងនឹងព្យាយាមបកប្រែរូបភាពតាមដែលយើងអាចធ្វើបាន!)

អញ្ចឹង ក្នុងចំណោមអំបូរមនុស្សផ្សេងៗជាច្រើន ហេតុអ្វីមានតែយើងអាចរស់នៅបន្តកូនចៅមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះអញ្ចឹង? ហើយតើជីដូនជីតាអំបូរអូម៉ូសាព្យាងពីជំនាន់មុនៗនេះ បានឆ្លងកាត់អ្វីខ្លះទើបអាចវិវត្តមកជាមនុស្សយើងសម័យថ្មីនេះ?

បច្ចុប្បន្ននេះ មនុស្សយើងក្អេងក្អាងដោយសារយើងគឺជាស្តេចផែនដី។ យើងាបនអភិវឌ្ឍតិចនិច និងចំណេះដឹងជាច្រើន ដែលធ្វើឲ្យយើងគ្រប់គ្រងបរិស្ថានរបស់យើងបាន ហើយរស់នៅយ៉ាងរំភើយ។

តែតាមពិត កាលពីមុនមិនមែនអញ្ចឹងទេ។ មួយសែនឆ្នាំមុន នៅលើផែនដីមានអំបូរមនុស្សផ្សេងៗក្រៅពីពួកអូម៉ូសាព្យាងរស់នៅពេញទឹកពេញទី។ តែពួកគេបានស្លាប់ផុតពូជអស់ហើយ។ មូលហេតុដែលយើងនៅរស់ខុសគេនោះ ក៏ដោយសារយើងបានឆ្លងកាត់ការវិវត្តន៍ធំៗចំនួន 3 រួមមាន៖

១. ការវិវត្តន៍ផ្នែកគំនិត (cognitive revolution)

២. ការវិវត្តន៍ផ្នែកកសិកម្ម

៣. ការវិវត្តន៍ផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រ

ថ្ងៃនេះ ពួកយើងនិយាយពីការវិវត្តន៍ទីមួយ!

ការវិវត្តន៍ផ្នែកគំនិត (cognitive revolution)

មុននឹងមុជចូលទៅជ្រៅក្នុងវគ្គនេះ យើងគួរពន្យល់ពាក្យ គំនិត ឬ cognitive ជាមុនសិន។ ពាក្យនេះគឺមកពីពាក្យឡាតាំង cognistus ដែលមានន័យថា «ដឹង»។

អញ្ចឹងពេលដែលយើងប្រើគំនិត ឬ cognitive នោះបានន័យថាយើងត្រូវការប្រើប្រាស់ស្មារតីខួរក្បាលយើង ឧទាហរណ៍ដូចជាពេលយើង គិត ផ្តល់មូលហេតុ ពេលយើងបង្កើត ឬចងចាំអ្វីមួយជាដើម។ សំណាងហើយដែល យើងបានឆ្លងកាត់ការវិវត្តន៍នេះនោះ! បើមិនអញ្ចឹង ខួរក្បាលយើងនឹងគ្មានសមត្ថភាពគិត ប្រើប្រាស់មូលហេតុ ឬចងចាំអ្វីច្រើនដល់ថ្នាក់នេះទេ។ តើខួរក្បាលយើងខុសគេពីពូជមនុស្ស និងសត្វផ្សេងៗយ៉ាងណាទៅ?

ខួរក្បាលយើងមានសមត្ថភាពពិសេសក្នុងការលក់ និងទិញសណ្តែកដី ការបង្កើត និងជឿរឿងប្រឌិតផ្សេងៗ

មួយសែនឆ្នាំមុន ពេលដែលយើងនៅរស់នៅក្នុងព្រៃ បើយើងចចេស ចង់តែស្រវារស់នៅតែម្នាក់ឯងនោះ យើងប្រហែលគ្មានមកដល់ថ្ងៃនេះទេ។ អ្វីដែលនាំឲ្យអំបូរយើងបានជោគជ័យមកដល់សព្វថ្ងៃនោះ គឺដោយសារយើងពូកែធ្វើការរួមក្រុមនោះឯង។ និយាយទៅ មានតែអំបូរអូម៉ូទេ មានសមត្ថភាពធ្វើការងារជាក្រុមធំ ហើយចេះបត់បែនតាមកាលៈទេសៈ និងចរិតរបស់សមាជិកក្រុម។ សមត្ថភាពនេះហើយដែលនាំឲ្យអូម៉ូសាព្យាងអាចដោះស្រាយបញ្ហាបានដោយមានប្រសិទ្ធិភាពនោះ!

ចុះសត្វល្អិតដូចសត្វស្រមោចហ្អ៎? វាមិនពូកែសហការធ្វើការងារជាក្រុមដែរទេឬ?

ទោះសត្វស្រមោចអាចធ្វើការងារជាក្រុមធំៗបានក៏ពិតមែន តែសកម្មភាពរបស់ពួកវាត្រូវបានធម្មជាតិចារមករួចហើយ។ នោះបានន័យថា វាមិនអាចបត់បែនតាមកាលៈទេសៈតំរូវបាននោះទេ។ បើនិយាយពីអំបូរអូម៉ូវិញ ដើម្បីធ្វើការជាមួយគ្នាបាន ទាល់តែវាស្គាល់មិត្តរួមក្រុមច្បាស់លាស់ ទើបវាអាចធ្វើការងារជាក្រុមដោយបត់បែនបាន។

អត្ថបទនេះគឺមកពីវ៉ិបសាយវប្បធម៌ Wapatoa.com ជាវ៉ិបសាយ​ផ្តោត​លើ​ចំណេះដឹង​ចិត្តវិទ្យា សិល្បៈ និង​ការ​អភិវឌ្ឍន៍ខ្លួន

ប៉ុណ្ណឹងមិនទាន់អស់ទេណា! បើចង់អានអត្ថបទនេះឲ្យដល់ចប់ សូមចុចលើទីនេះ ដើម្បីអានបញ្ចប់នៅ វ៉ិបសាយវប្បធម៌ wapatoa.com!