មជ្ឈមណ្ឌលបុប្ផាណារំឭកខួប ៥០ ឆ្នាំ នៃការចងចាំ ដោយរៀបចំពិព័រណ៍ដ៏ធំមួយសម្រាប់ស្នាដៃ “រស់រាន” របស់ លោក គឹម ហាក់ ដោយមានការប្រឹក្សាជាមួយ លោក ប៉ាន់ រិទ្ធី
- 2025-10-13 05:41:40
- ចំនួនមតិ 0 | ចំនួនចែករំលែក 0
មជ្ឈមណ្ឌលបុប្ផាណារំឭកខួប ៥០ ឆ្នាំ នៃការចងចាំ ដោយរៀបចំពិព័រណ៍ដ៏ធំមួយសម្រាប់ស្នាដៃ “រស់រាន” របស់ លោក គឹម ហាក់ ដោយមានការប្រឹក្សាជាមួយ លោក ប៉ាន់ រិទ្ធី
ចន្លោះមិនឃើញ
ដើម្បីរំឭកខួប ៥០ ឆ្នាំនៃការដួលរលំទីក្រុងភ្នំពេញ (ថ្ងៃទី ១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ ១៩៧៥) ថ្ងៃនេះមជ្ឈមណ្ឌលធនធានសោតទស្សន៍បុប្ផាណា សូមប្រកាសអំពីការសម្ពោធពិព័រណ៍ដ៏សំខាន់មួយមានឈ្មោះថា “រស់រាន” ដែលជាស្នាដៃដ៏លេចធ្លោរបស់លោក គឹម ហាក់ ជាសិល្បករ កម្ពុជាដែលទទួលស្គាល់ជាអន្តរជាតិ និងប្រឹក្សាដោយផ្ទាល់ជាមួយលោក ប៉ាន់ រិទ្ធី រួមជាមួយអ្នករៀបចំពិព័រណ៍ កញ្ញា ម៉ឹង មេត្តា។ ពិព័រណ៍នេះ នឹងបើកជូនទស្សនាជាសាធារណៈចាប់ពីថ្ងៃសៅរ៍ ទី ១៨ ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០២៥ រហូតដល់ថ្ងៃទី ១៥ ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០២៥។
លោក ប៉ាន់ រិទ្ធី សហស្ថាបនិកមជ្ឈមណ្ឌលបុប្ផាណា និងជាទីប្រឹក្សារៀបចំពិព័រណ៍នេះបានមានប្រសាសន៍ថា “ ឥដ្ឋគ្រប់ដុំ និងជញ្ជាំងគ្រប់ផ្ទាំងនៅទីនេះ ជាការបង្ហាញពីការចងចាំដែលមិនបំភ្លេច។ តាមរយៈការផ្តល់ទីតាំងទាំងមូលដល់ពិព័រណ៍ “រស់រាន” យើងក៏ចង់បញ្ជាក់ដែលថាការចងចាំមិនត្រឹមតែជាទង្វើនៃការតស៊ូតែប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែក៏ជាគ្រឹះនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យផងដែរ។”
ពិព័រណ៍នេះនឹងរៀបចំនៅជាន់ផ្ទាល់ដី និងជាន់ទីពីរនៃមជ្ឈមណ្ឌលបុប្ផាណា ដែលដាក់បង្ហាញស្នាដៃជម្រើសយ៉ាងលម្អិតពីក្រុមការងារ ព្រមទាំងតាំងបង្ហាញរូបខ្លះនៅជាន់ទីមួយ ដែលជាបណ្ណាល័យរបស់មជ្ឈមណ្ឌល ក្នុងគោលបំណង បង្ហាញពីលក្ខណសម្បត្តិរបស់មជ្ឈមណ្ឌលក្នុងការរៀបចំពិព័រណ៍បែបសហសម័យ និងប្រវត្តិសាស្ត្រសំខាន់ៗ។
កិច្ចសហការគ្នារវាង លោក គឹម ហាក់ មជ្ឈមណ្ឌលបុប្ផាណា និង មូលនិធិ រៃ បានឆ្លុះបញ្ចាំងពីការប្តេជ្ញាចិត្តរួមគ្នាក្នុងការចងចាំ ភាពធន់ និងអំណាចនៃការបរិយាយប្រវត្តិសាស្រ្តតាមរយៈសិល្បៈ។ តាមរយៈការផ្សាភ្ជាប់ប្រវត្តិសាស្ត្រ និងសិល្បៈ ពិព័រណ៍នេះផ្តល់ជូននូវភាសាសោតទស្សន៍ជាសកលមួយ ដែលអាចនាំសារអំពីការចងចាំ និងក្តីសង្ឃឹម ដោយបំប្លែងប្រវត្តិសាស្ត្រទៅជាកិច្ចសន្ទនារវាងមនុស្សពីជំនាន់មួយទៅជំនាន់មួយ និងពីសហគមន៍មួយទៅសហគមន៍មួយ។
អនុស្សាវរីយ៍វិលមកកាន់មាតុភូមិវិញ
ពិព័រណ៍ “ រស់រាន” បង្ហាញពីរឿងរ៉ាវផ្ទាល់ខ្លួន និងសមូហភាពយ៉ាងស៊ីជម្រៅស្ដីពីការរស់រានមានជីវិត និងនិរន្តរភាពជាបន្ត។ អស់ពេលជាងមួយទសវត្សរ៍មកនេះ លោក គឹម ហាក់ បានចងក្រងឯកសារអំពីវត្ថុផ្ទាល់ខ្លួន ដែលប្រជាជនខ្មែរបានលួចលាក់ទុក រក្សាទុក និងយកតាមខ្លួន នៅពេលដែលគាត់បានរួចជីវិតពីរបបខ្មែរក្រហម ពោលគឺជាវត្ថុតូចៗ និងវត្ថុប្រើប្រាស់ប្រចាំថ្ងៃធម្មតា បានប្រែក្លាយជា “ឃ្លាំងផ្ទុកការចងចាំ”។ វត្ថុទាំងនោះរាប់ចាប់ពីរូបថត កំសៀវ រហូតដល់សម្បត្តិគ្រួសារ និងសម្លៀកបំពាក់ វត្ថុខ្លះបានធ្វើដំណើរឆ្លងពិភពលោកជាមួយជនភៀសខ្លួន ខណៈដែលវត្ថុខ្លះទៀត នៅតែស្ថិតនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងត្រូវបានថែរក្សាការពារដោយអ្នករស់រានមានជីវិត។ ការដាក់តាំងបង្ហាញរួមគ្នានៅរាជធានីភ្នំពេញនេះ ជាការបំពេញវដ្ដនៃការចងចាំដ៏មានឥទ្ធិពលមួយ ពោលគឺជាការនាំយកបំណែកប្រវត្តិសាស្ត្រដែលបានបែកខ្ញែកផ្សេងៗឱ្យវិលមកជួបជុំជាមួយប្រទេសជាតិកំណើតរបស់ខ្លួនវិញ។
នេះជាលើកទីមួយហើយ ដែលបង្ហាញរួមគ្នានូវជំពូកទាំងបួននៃ “រស់រាន” ចាប់ផ្ដើមពីប្រទេសកម្ពុជា (រស់រាន ជំពូក ១) នៅប្រទេសអូស្ត្រាលី (រស់រាន ជំពូក ២) នៅប្រទេសនូវែលសេឡង់ (រស់រាន ជំពូក ៣ ) និងប្រទេសជប៉ុន (រស់រាន ជំពូក ៤ ) ដែលនឹងផ្តល់នូវតថភាពប្រវត្តិសាស្ត្រប្រទាក់ក្រឡាគ្នារបស់កម្ពុជា រវាងការរស់រាន ការធ្វើចំណាកស្រុក និងការធ្វើមាតុភូមិនិវត្ត។
លោក គឹម ហាក់ ជាសិល្បករ និងធ្វើការលើគម្រោង “រស់រាន” បានមានប្រសាសន៍ថា “ពិព័រណ៍នេះ ឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីភាពក្លាហានដ៏ស្ងៀមស្ងាត់ របស់ប្រជាជនកម្ពុជាដែលបាននាំយកបំណែកនៃប្រទេសកំណើតខ្លួនទៅជាមួយ ដោយពេលខ្លះរបស់ទាំងនោះត្រូវបានលាក់ទុក ពេលខ្លះកប់ក្នុងដី ដើម្បីការពារពីការបំផ្លិចបំផ្លាញ ។ ការនាំយករឿងរ៉ាវទាំងនេះ មកមាតុភូមិវិញ គឺជាការវិលត្រឡប់ទាំងផ្នែកសិល្បៈ និងមនោសញ្ចេតនា ” ។
ជំពូកថ្មីនៃបុប្ផាណា៖ ការចងចាំ ជាលំហសម្រាប់ប្រជាជាតិ
ការផ្តល់ទីតាំងក្នុងការរៀបចំពិព័រណ៍ “ រស់រាន” គឺជាជំហានដ៏ច្បាស់លាស់មួយសម្រាប់មជ្ឈមណ្ឌលបុប្ផាណា។ ការបំប្លែងទីតាំងរបស់ខ្លួនទៅជាកន្លែងតាំងពិព័រណ៍ដ៏ធំមួយ បង្ហាញពីការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់មជ្ឈមណ្ឌលក្នុងការពង្រីកតួនាទីរបស់ខ្លួនពីបណ្ណសារដ្ឋានសោតទស្សន៍ ទៅជាមជ្ឈមណ្ឌលវប្បធម៌សាធារណៈ។ ការវិវឌ្ឍនេះជាការស្ដែងចេញនូវបេសកកម្មរបស់បុប្ផាណា ដើម្បីស្ដារការចងចាំឡើងវិញក្នុងនាមជាពលរដ្ឋ និងអភិរក្សការចងចាំប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់កម្ពុជា។
នៅពេលដែលមជ្ឈមណ្ឌលពង្រីកសមត្ថភាពរបស់ខ្លួនក្នុងការតាំងពិព័រណ៍ “រស់រាន” នេះ បានក្លាយជានិមិត្តរូបដែលស្ថាប័នវប្បធម៌របស់កម្ពុជាកំពុងស្ដារការចងចាំប្រវត្តិសាស្ត្រមកវិញ តាមរយៈកិច្ចសន្ទនា ការអប់រំ និងសិល្បៈ។ ទីកន្លែងដែលត្រូវបានកែសម្រួលថ្មីនៅបុប្ផាណា បានបញ្ជាក់ឱ្យឃើញជាថ្មីម្ដងទៀតនូវតួនាទីរបស់ខ្លួនជាវេទិកាសម្រាប់ការចងចាំ ការផ្លាស់ប្តូរសិល្បៈ និងការឆ្លុះបញ្ចាំងរបស់ជាតិ។
ភាពជាដៃគូដែលចាក់ឫសក្នុងការចងចាំ និងការអភិវឌ្ឍន៍
ពិព័រណ៍ “ រស់រាន ” នេះ អាចកើតឡើងដោយមានការសហការជាដៃគូរយៈពេលវែងជាមួយ មូលនិធិ រៃ ដែលជាអង្គការសប្បុរសធម៌ ប្តេជ្ញាចិត្តចំពោះការផ្លាស់ប្តូរសង្គម តាមរយៈនវានុវត្តន៍។ មូលនិធិ រៃ បានគាំទ្រពិព័រណ៍ “រស់រាន” តាំងពីដំណាក់កាលដំបូងរបស់ខ្លួននៅប្រទេសនូវែលសេឡង់ និងជប៉ុន ហើយបន្តសហការជាមួយមជ្ឈមណ្ឌលបុប្ផាណា លើគំនិតផ្តួចផ្តើមនានា ដូចជាកម្មវិធីសកម្មភាពនៃការចងចាំ (Acts of Memory) ដែលជាគម្រោងភាពយន្តឯកសារស្ដីពីសក្ខីកម្មរបស់អ្នកនៅរស់រានមានជីវិតជាជនភៀសខ្លួនកម្ពុជានៅតាមបណ្ដាប្រទេសនានា។
យោងតាមសម្ដីលោកស្រី Reiko Fukutake នាយកប្រតិបត្តិ មូលនិធិ រៃ បានបញ្ជាក់ថា៖ “ យើងជឿជាក់ថាពិព័រណ៍ “រស់រាន” នឹងអនុញ្ញាតឱ្យអ្នកទស្សនាចូលរួមក្នុងកិច្ចសន្ទនាថ្មីៗ អំពីបទពិសោធន៍ក្នុងអំឡុងពេលរបបខ្មែរក្រហម និងក្រោយរបបនេះ ។ មូលនិធិ រៃ សង្ឃឹមថាកិច្ចសន្ទនាទាំងនេះនឹងជួយយើងទាំងអស់គ្នាក្នុងការឆ្ពោះទៅរកពិភពលោកមួយដែលមានការយល់ដឹង និងការទទួលយក ឆ្លងព្រំដែនរូបវ័ន្ត និងវប្បធម៌” ។
រៀបចំសម្រាប់ប្រជាជនកម្ពុជា ដោយប្រទេសកម្ពុជា
ក្នុងនាមជាទីប្រឹក្សានៃពិព័រណ៍នេះ លោក ប៉ាន់ រិទ្ធី បានបង្ហាញពីទស្សនៈវិស័យ និងការអត្ថាធិប្បាយបែបសោតទស្សន៍ ដោយផ្សារភ្ជាប់ការងារសិល្បៈរបស់ “រស់រាន” ជាមួយនឹងបេសកកម្មដ៏ទូលំទូលាយរបស់មជ្ឈមណ្ឌលបុប្ផាណា ក្នុងការបំប្លែងការចងចាំផ្ទាល់ខ្លួនទៅជាប្រវត្តិសាស្ត្ររួម។
ពិព័រណ៍នេះ រៀបចំដោយកញ្ញា ម៉ឹង មេត្តា តាមរយៈការផ្សាភ្ជាប់ទំនាក់ទំនង និងផ្តោតសំខាន់ជាមួយទស្សនិកជន នឹងធានាថាពិព័រណ៍ “រស់រាន” គឺជាកិច្ចសន្ទនារវាងជំនាន់មួយទៅជំនាន់មួយទៀត ។
កញ្ញា មេត្តា បានថ្លែងថា៖ “ គោលដៅរបស់យើង គឺដើម្បីអនុញ្ញាតឱ្យវត្ថុទាំងនេះឆ្លុះបញ្ចាំងដោយផ្ទាល់ទៅកាន់យុវជនកម្ពុជាដែលជាអ្នកជំនាន់ក្រោយ មិនធ្លាប់ឆ្លងកាត់សម័យកាលនោះ ប៉ុន្តែពួកគេនៅតែបន្តទទួលឥទ្ធិពលពីអតីតកាល។ ពិព័រណ៍នេះ គឺជាការនាំយកប្រវត្តិសាស្ត្រមកបង្ហាញឡើងវិញ តាមរយៈការយល់ដឹងពីបទពិសោធន៍របស់អ្នកនៅរស់រាន។”
កម្មវិធីសាធារណៈ
ពិព័រណ៍ រស់រាន នឹងត្រូវធ្វើឡើងដោយអមមកជាមួយនូវកម្មវិធីសាធារណៈប្រចាំសប្ដាហ៍ ដើម្បីលើកកម្ពស់ការរៀនសូត្រ ការឆ្លុះបញ្ចាំង និងកិច្ចសន្ទនាអន្តរជំនាន់។ គំនិតផ្តួចផ្តើមទាំងនេះ ដឹកនាំដោយក្រុមការងាររៀបចំពិព័រណ៍ រួមមានសកម្មភាពសិក្សាសម្រាប់សិស្សានុសិស្ស ការគិតយុទ្ធសាស្ត្រតាមរយ:រូបភាព និងកម្រងកិច្ចពិភាក្សាដែលមានការចូលរួមពីសិល្បករ សាស្រ្តាចារ្យប្រវត្តិសាស្រ្ត និងសំឡេងពីសហគមន៍។ ភាពយន្តឯកសារថ្មីអំពី លោក គឹម ហាក់ មានចំណងជើងថា រងើកភ្លើងក្រោមផេះ ដឹកនាំ និងកែសម្រួលដោយ លោក ប៉ាន់ រិទ្ធី និងផលិតដោយ មជ្ឈមណ្ឌលបុប្ផាណា ផ្តល់ជូនទស្សនិកជនឱ្យមើលឃើញកាន់តែច្បាស់ថែមទៀតអំពីសិល្បកររូបនេះ និងការឆ្លុះបញ្ចាំងរបស់លោកចំពោះប្រវត្តិសាស្ត្រ។ ការដើរទស្សនាពិព័រណ៍ជាមួយក្រុមរៀបចំពិព័រណ៍ ក៏នឹងមានធ្វើឡើងសម្រាប់សាលារៀន សាកលវិទ្យាល័យ និងស្ថាប័នដែលចាប់អារម្មណ៍ផ្សេងទៀត ពេញមួយរយៈពេលនៃការតាំងពិព័រណ៍ទាំងមូលផងដែរ។
អំពីពិព័រណ៍
រស់រាន គឺជាគម្រោងថតរូបរយៈពេលវែង ដែលបានចាប់ផ្ដើមនៅខេត្តបាត់ដំបងកាលពីឆ្នាំ ២០១៤ ហើយបានវិវឌ្ឍជាបន្តបន្ទាប់តាមរយៈវគ្គផ្សេងៗនៅអន្តរជាតិតាមបណ្ដាប្រទេសនានាដូចជាប្រទេស អូស្ត្រាលី នូវែលសេឡង់ និងជប៉ុន។ វគ្គនីមួយៗ បានស្វែងយល់អំពីការចងចាំដែលបង្កប់នៅក្នុងវត្ថុប្រើប្រាស់ប្រចាំថ្ងៃដែលបានរស់រានមានជីវិតសេសសល់ពីអតីតកាលដ៏វឹកវររបស់ប្រទេសកម្ពុជា។ ការតាំងពិព័រណ៍នៅរាជធានីភ្នំពេញនេះ គឺជាការនាំយកនូវរឿងរ៉ាវទាំងនេះមករួមផ្ដុំគ្នាជាលើកដំបូង ដោយបង្ហាញរូបថតទ្រង់ទ្រាយធំ និងវត្ថុដើមដែលត្រូវបានជ្រើសរើសមួយចំនួន ដែលវត្ថុទាំងនោះត្រូវបានលាក់ទុក រក្សាទុក ឬយកតាមខ្លួនអស់ពេលជាច្រើនជំនាន់។ ពិព័រណ៍នេះបានបំប្លែងសកម្មភាពនៃការរស់រានមានជីវិតរបស់បុគ្គលជាឯកជន ទៅជារឿងរ៉ាវរួមនៃភាពរឹងមាំ និងការចងចាំរួមគ្នា។
អំពីមជ្ឈមណ្ឌលធនធានសោតទស្សន៍បុប្ផាណា
មជ្ឈមណ្ឌលធនធានសោតទស្សន៍បុប្ផាណាត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ ២០០៦ ដោយអ្នកផលិតខ្សែភាពយន្តដ៏ល្បីល្បាញ លោក ប៉ាន់ រីទ្ធី និង លោក អៀវ ប៉ុណ្ណាការ ដើម្បីឧទ្ទិសដល់ការស្ដារឡើងវិញនូវបេតិកភណ្ឌសោតទស្សន៍របស់កម្ពុជា និងការអភិរក្សការចងចាំសមូហភាព។ មជ្ឈមណ្ឌលនេះ បានយកឈ្មោះតាម បុប្ផាណា ដែលគាត់ជាយុវតីម្នាក់ត្រូវបានគេសម្លាប់នៅមន្ទីរស-២១ ដោយសារលិខិតស្នេហាដ៏ក្លាហាន និងការតស៊ូរើ បម្រះរបស់គាត់ មជ្ឈមណ្ឌលនេះគឺជាវិមានរស់មួយដើម្បីជាសក្ខីភាពសម្រាប់អំណាចនៃការចងចាំ។ បុប្ផាណា គឺជាសមាជិកនៃសហព័ន្ធអន្តរជាតិនៃបណ្ណសារទូរទស្សន៍ (FIAT) និងសហព័ន្ធអន្តរជាតិនៃបណ្ណសារភាពយន្ត (FIAF) ដែលធានាបាននូវស្តង់ដារអភិរក្ស និងពិព័រណ៍លំដាប់ពិភពលោក។
អំពីមូលនិធិ រៃ
មូលនិធិ រៃ ត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅក្នុងប្រទេសនូវែលសេឡង់ ក្នុងឆ្នាំ ២០១២ ជាមូលនិធិសប្បុរសធម៌ ដែលមានទស្សនៈវិស័យចង់ឃើញពិភពលោកមួយដែលលើកកម្ពស់សុខុមាលភាពរបស់មនុស្សគ្រប់រូប។ មូលនិធិ រៃ ផ្ដោតការយកចិត្តទុកដាក់ក្នុងការគាំទ្រគម្រោងនានា ដែលមានគោលដៅអភិវឌ្ឍសង្គមដែលប្រកបដោយទំនុកចិត្ត និងសហគមន៍ដែលគោរពភាពចម្រុះ និងទទួលស្គាល់ភាពចម្រុះរបស់បុគ្គល។ មូលនិធិ រៃ បានសហការជាមួយស្ថាប័នដៃគូនានាដែលមានទីតាំងនៅក្នុងប្រទេសនូវែលសេឡង់ ជប៉ុន តុងហ្គា ម៉ាឡាវី និងកម្ពុជា។
មូលនិធិ រៃ បានឃើញស្នាដៃរបស់ លោក គឹម ហាក់ ជាលើកដំបូងនៅក្នុងមហោស្រពរូបថតមួយក្នុងប្រទេស នូវែលសេឡង់កាលពីឆ្នាំ ២០១៧។ កម្រងស្នាដៃ រស់រាន របស់លោក ត្រូវបានដាក់តាំងបង្ហាញជាផ្នែកមួយនៃមហោស្រពនេះ ហើយសារនៃសា្នដៃនេះ មានឥទ្ធិពលយ៉ាងខ្លាំងក្នុងការភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងរវាងអ្នកទស្សនាដែលមានជាតិសាសន៍ វប្បធម៌ និងទំនៀមទម្លាប់ខុសពីកម្ពុជា។ ឆ្នាំបន្ទាប់មក មូលនិធិ រៃ បានចាប់ផ្តើមសហការជាមួយ លោក គឹម ហាក់ លើស្នាដៃ រស់រាន ជំពូក ៣ ជាស្នាដៃបង្ហាញពីសហគមន៍ខ្មែរ រស់នៅទីក្រុងអូកលែនដ៍។ បន្ទាប់មក ស្នាដៃទាំងនេះត្រូវបានដាក់តាំងបង្ហាញនៅទីក្រុងអូកលែនដ៍ និងរាជធានីភ្នំពេញ ក៏ដូចជាបោះពុម្ពជាសៀវភៅផងដែរ។ នៅទីបំផុត ស្នាដៃទាំងនោះត្រូវបានសារមន្ទីរសង្រ្គាមក្នុងទីក្រុងអូកលែនដ៍ (Auckland War Memorial Museum) បានរក្សាទុកជាធនធានដ៏សំខាន់មួយសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋទីក្រុងអូកលែនដ៍ និងសម្រាប់មនុស្សជំនាន់ក្រោយ។ បន្ទាប់ពីការផលិតស្នាដៃ រស់រាន ជំពូក៤ នៅប្រទេសជប៉ុនមូលនិធិ រៃ ក៏បានសហការជាមួយ លោក គឹម ហាក់ លើការតាំងពិព័រណ៍ជំពូកនេះនៅក្នុងទីក្រុងតូក្យូ និងយ៉ូកូហាម៉ាក្នុងឆ្នាំ ២០២២ និង ២០២៣ ផងដែរ។
ព័ត៌មានទំនាក់ទំនងសម្រាប់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ
សម្រាប់ការសាកសួរព័ត៌មាន ការសម្ភាសន៍ និងការស្នើសុំរូបភាព សូមទំនាក់ទំនង៖