ករណីពស់ចឹកគឺជាគ្រោះថ្នាក់ដ៏រន្ធត់មួយដែលបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរតែងតែជួបប្រទះជាញឹកញយ ពោលគឺនៅតាមតំបន់ដាច់ស្រយ៉ាល ស្រែចម្ការតាមទីជនបទ តែទោះបីជាយ៉ាងណាពស់ដែលមានពិស គឺគេឃើញមានរស់នៅគ្រប់កន្លែងមិនថានៅតាមទីជនបទឬនៅទីក្រុងនោះឡើយ ពិសេសនៅរដូវទឹកឡើងនាពេលនេះ ឧស្សាហ៍ឃើញមានករណីពស់ចឹកណាស់ ប្រសិនបើយើងជួយសង្គ្រោះ មិនទាន់ទេ នឹងបណ្តាកលឲ្យប៉ះពាល់ដល់អាយុ ជីវិតជាជាពុំខាន។

ក. ប្រភេទពស់ពិស៖

នៅកម្ពុជា សត្វពស់បានសំគាល់ឃើញថា មានពស់ពិស១២ ប្រភេទដែល បង្ករឲ្យមានគ្រោះថ្នាក់ដល់មនុស្ស។ ក្នុងនោះពស់៦ ប្រភេទដែលបង្ករគ្រោះថ្នាក់ញឹកញាប់ដោយសារវារស់នៅជិតៗភូមិដ្ឋានយើងមានៈ

• ពស់វែកក្របី
• ពស់វែកដំបូក
• ពស់ហនុមាន
• ពស់ក្រាយឬថ្នាំងអំពៅសខ្មៅ
• ពស់បៃតង ២ប្រភេទទៀត

មាន ៥ ប្រភេទទៀតវាច្រើនរស់នៅក្នុងព្រៃឆ្ងាយពីភូមិៈ

• ពស់វែករនៀម
• ពស់ពព្លាក់
• ពស់ស្រកាចាស
• ពស់ក្រាយ លឿងខ្មៅ
• ពស់ក្រាយក្បាលក្រហម ពស់ទី១២ គឺពស់សមុទ្រ ដែលអាចបង្ករគ្រោះថ្នាក់ដល់អ្នកនេសាទសមុទ្រ។

ខ. ថ្នាំបន្សាបពិស៖

ថ្នាំបន្សាបពិសពស់ជាថ្នាំដែលធ្វើចេញពីឈាមសត្វសេះ។ ប្រសិនបើប្រើត្រឺមត្រូវវាមានប្រសិទ្ធភាពណាស់ អាចជួយជិវិតមនុស្សបានច្រើន ក៏ប៉ុន្តែវាជាថ្នាំដែលអាចបង្ករឲ្យមានគ្រោះថ្នាក់ដែរជាពិសេសគឺប្រតិកម្មជាមួយសារធាតុដែលកើតមានក្នុងឈាមសត្វសេះ។ ប្រសិនបើគ្មានមធ្យោបាយជួយសង្គ្រោះត្រឹមត្រូវទេ ប្រត្តិកម្មនេះក៏អាចបណ្តាលឲ្យមានគ្រោះថ្នាក់ដល់ជីវិតផងដែរ។

គ.ការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ៖

ថ្វីបើក្រោយពេលមានសត្វខាំ ស្នាមចង្កូម ២ ភាគច្រើនជាសញ្ញានៃពស់មានពិស គ្រូពេទ្យមិនអាចវិនិច្ឆ័យប្រភេទពស់បានភ្លាមៗទេ គឺត្រូវការពិនិត្យតាមដានរោគសញ្ញាមួយចំនួនមុននឹងសម្រេចប្រើថ្នាំបន្សាបពិស។ ដោយហេតុនេះ គ្រូពេទ្យតែងចង់ដឹងថា

១. តើសត្វខាំនោះជាពស់ឬមិនមែនពស់?

២. បើជាពស់ តើពស់មានពិសឬពស់គ្មានពិស?

៣. បើជាពស់មានពិស តើការខាំនោះមានបញ្ចូលពិសវាទៅក្នុងខ្លួនអ្នករងគ្រោះឬទេ?

ឃ. រោគសញ្ញា និងការព្យាបាល៖

ជាការពិតថ្នាំបន្សាបពិសពស់មានប្រសិទ្ធភាពតែក្នុងករណីមានពិសពស់ចូលក្នុងខ្លួនមនុស្ស ហើយពិសនោះនៅមានសកម្មភាព។ មានសញ្ញា ឬ អាការៈមួយចំនួនដែលគ្រូពេទ្យតាមដានស្វែងរក ហើយវត្តមានរបស់វាតម្រូវឲ្យប្រើថ្នាំបន្សាបពិសភ្លាម ទោះដឹងថាវាអាចមានប្រតិកម្មកើតឡើងក្តី។ សញ្ញាទាំងនោះមានដូចជាៈ

• ធ្លាក់ត្របកភ្នែកដូចងងុយដេក រឹងមុខមាត់ពិបាកនិយាយស្តី
• ទន់ក និង ជើងដៃចេះតែកន្រ្តាក់តិចៗ
• ពិបាកដកដង្ហើមជាសញ្ញាចុងក្រោយ ដែលត្រូវព្យាបាលជាបន្ទាន់។

សញ្ញាផ្សេងទៀតដែលត្រូវប្រើថ្នាំជាបន្ទាន់ដែរមានៈ

• កន្លែងដែលពស់ខាំ រាលដាល (ឡើងហើម ក្រហម ) លឿន
• មានចេញពងទឹកដូចរលាកភ្លើង
• មានចេញស្នាមជាំលើខ្លួន ដំបៅហូរឈាមមិនឈប់
• ឡេះឡះ
• គ្មានទឺកនោម ជាដើម ។

សញ្ញាខាងលើនេះសុទ្ធតែជាសញ្ញានៃអាការៈ ដែលធ្ងន់ធ្ងរអាចគ្រោះថ្នាក់ដល់ជីវិត ក៏ប៉ុន្តែថ្នាំបន្សាបពិសប្រើទាន់ពេលវេលាអាចជួយជីវិតបាន។ ចំណុចមួយទៀតដែលជួយជីវិត គឺវិធីដែលអាចពន្យាពេលកុំឲ្យពិសចូលទៅក្នុងប្រព័ន្ធឈាមរត់លឿនពេក ក្នុងគោលបំណងនេះ ក្រោយត្រូវពស់ខាំភ្លាម គប្បីទប់អបអវៈយវៈដែលរងការខាំនោះកុំឲ្យសាច់ដុំកន្ត្រាក់ខ្លាំង។ ឧទាហរណ៏ៈ ប្រសិនបើជើងត្រូវពស់ខាំ ការខំប្រឹងរត់ឬដើរនឹងនាំឲ្យពិសកាន់តែឆាប់ចូលដល់ប្រព័ន្ធឈាមរត់ នឹងឆាប់ចេញរោគសញ្ញានៃពិស។ ក្នុងករណីនេះគេគប្បីរកអ្នកជួយគ្រាឬសែងទៅរកកន្លែងសង្គ្រោះឬមន្ទីរពេទ្យ។

សំគាល់៖ វិធីមួយចំនួនដែលធ្លាប់អនុវត្តពីមុនមក ភាគច្រើនឲ្យគុណវិបត្តិជាងឲ្យផលប្រយោជន៏ដូចជាៈ

• ការចងរឹតពីខាងលើរបួសៈ ភាគច្រើនវាអាចបណ្តាលឲ្យផ្នែកខាងក្រោមចំណងខ្វះឈាមទៅចិញ្ចឹមនិងត្រូវស្លាប់ ដែលជារឿយៗតម្រូវឲ្យកាត់ចោលដើម្បីសង្គ្រោះជីវិត។
• ការវះបើកមុខកន្លែងស្នាមខាំក្នុងបំណងឲ្យពិសហូរចេញវិញ ជួនកាលបណ្តាលឲ្យហូរឈាមមិនឈប់និងបាត់បង់ឈាមជាច្រើន រហូតដល់សភាពស្ហុក។
• ការបឺតជញ្ជក់កន្លែងខាំក៏មិនអាចបឺតយកពិសចេញបានដែរ។
• កន្លែងមានរបួសជាទីដែលប្រព័ន្ធការពារលើស្បែកយើងត្រូវមានចន្លោះប្រហោងអាចឲ្យមេរោគផ្សេងៗចូលបានយ៉ាងងាយ ដូចនេះការដាក់បំពោកនូវវត្ថុផ្សេងៗ ឬថ្នាំដែលមិនស្អាតអាចបន្ថែមមេរោគនឹងធ្វើឲ្យដំបៅក្លាយ។

ង. ចំនុចគួរចងចាំ និងអនុវត្ត៖

• ថ្នាំប្រឆាំងពិសពស់ជាឱសថដ៏សំខាន់ តែវាអាចបណ្តាលឲ្យមានគ្រោះថ្នាក់ធ្ងន់ធ្ងរបានដែរ។
• ថ្នាំពិសពស់ ១ដប អាចប្រើសម្រាប់បន្សាបពិសក្រុមពស់ណា១ ដែលកបនឹងថ្នាំនោះ មិនមែនពស់គ្រប់ប្រភេទទេ។
• ថ្នាំពិសពស់មានផលប្រយោជន៏ និងប្រសិទ្ធភាពតែកាលណាមានពិសពស់ក្នុងខ្លួនជនរងគ្រោះ ជាពិសេសក្នុងរបត់ឈាម។
• គ្រប់ករណីពស់ចឹកឬសង្ស័យថាពស់ចឹកមិនសុទ្ធតែចាំបាច់ត្រូវចាក់ថ្នាំបន្សាបពិសទេ។
• បើមានពស់ខាំ មុនមកដល់មន្ទីរពេទ្យ គប្បីទប់អបអវៈយវៈដែលរងរបួសនោះកុំឲ្យវាមានចលនាខ្លាំង។ មិនត្រូវចងរឹតតឹងពីខាងលើ ឬ វះបង្ហូរឈាម ឬ បឺតឈាមទេ ព្រោះវានាំឲ្យខាតពេលនិងអាចមានគ្រោះថ្នាក់។
• ប្រសិនបើប្រាកដជាពស់ខាំ ត្រូវប្រញាប់មកមន្ទីរពេទ្យដែលមាន ហើយអាចប្រើថ្នាំបន្សាបពិសដោយសុវត្ថិភាពបាន។
• ក្នុងករណីមានសញ្ញាពិសក្នុងខ្លួនជនរងគ្រោះ ក្រុមគ្រូពេទ្យនឹងវិនិច្ឆ័យប្រភេទក្រុមពស់ដែលបង្ករហេតុ ដើម្បីត្រូវប្រើថ្នាំបន្សាបឲ្យត្រូវនឹងក្រុមពស់។ ក្រោយកំណត់បានហើយក្រុមគ្រូពេទ្យនៃមន្ទីរពេទ្យកាល់ម៉ែត នឹងរៀបចំត្រៀមមធ្យោបាយសម្រាប់ព្យាបាលករណីមានប្រតិកម្មជាយថាហេតុ និងប្រើប្រាស់ថ្នាំបន្សាបពិស ដោយចាក់តាមសរសៃវ៉ែនផ្ទាល់ឬលាយជាមួយសេរ៉ូម។ ជួនកាលគ្រូពេទ្យត្រូវប្រើប្រាស់មធ្យោបាយផ្សេងៗទៀត ដូចជាម៉ាស៊ីនដកដង្ហើម អុកស៊ីហ្សែន ថ្នាំជំនួយបេះដូង ឬការប្រើផលិតផលឈាម ឬការបង្រប់ជាតិទឹក ជាដើមរួមផ្សំជាមួយ រហូតដល់ថ្នាំព្យាបាលពិសមានប្រសិទ្ធភាព និងដើម្បីជួយជីវិតបាន។

ប្រភព៖មន្ទីរពេទ្យកាល់ម៉ែត្រ