រៀបរៀងដោយ៖ លោក សាន្ត ចន្ទកុម្ភៈ

តាមរយៈការស្រាវជ្រាវនៅអត្ថបទជាច្រើនទាំងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងនៅក្នុងសកលលោក លោក សាន្ត ចន្ទកុម្ភៈ សូមចែករំលែកនៅនិន្នាការប្រឈមសំខាន់ៗដែលក្រុមហ៊ុនធំៗ ជាច្រើនបាននិងកំពុងជួបប្រទះនៅឆ្នាំ២០២៣នេះ។

1. អតិផរណា និងការធ្លាក់ចុះកំណើនសេដ្ឋកិច្ចសកល

យោងតាមចំណងជើងខាងលើគឺបានបញ្ជាក់អំពីអតិផរណាដែលកំពុងកើនឡើងនៅក្នុងបណ្តាប្រទេសធំៗដូចជាសហរដ្ឋអាមេរិក សហភាពអឺរ៉ុបនិងប្រទេសចិនជាដើម។ តាមរយៈ UNECE អតិផរណានៅសហភាពអឺរ៉ុបគឺក្នុងរង្វង់ 6,6% នៅឆ្នាំ 2023 ចំណែកឯនៅសហរដ្ឋអាមេរិក ការព្យាករណ៍អតិផរណាគឺនៅក្នុងរង្វង់ 5% នេះបើយោងតាមទស្សនាវដ្តី Forbes។ តែយ៉ាងណាក៏ដោយ និន្នាការកំណើនអតិផរណាបាននិងកំពុងធ្លាក់ចុះហើយតែនៅទីផ្សារធំៗទាំងនេះ។

ចំណែកកំណើនផលិតផលដុលសរុបសម្រាប់សហភាពអឺរ៉ុបគឺមានតែ0.5%ប៉ុំណ្ណោះនៅឆ្នាំ2023នេះតាមរយៈការព្យាករណ៍របស់អង្កការ OECD។ ហើយនៅសហរដ្ឋអាមេរិកវិញក៏មិនជាខ្ពស់ប៉ុន្មានដែរ។ តាមរយៈJPMorgan កំណើនផលិតផលដុលសរុបសម្រាប់ប្រទេសមហាអំណាចផុតលេខមួយនេះគឺក្នុងរង្វង់តែ1%។

ដោយឡែកកំណើនផលិតផលសរុបក្នុងស្រុករបស់ប្រទេសចិនឯណោះត្រូវ JPMorgan ព្យាករណ៍ថាគឺនៅក្នុងរង្វង់ 4%នៅឆ្នាំ2023។ ហើយទស្សនាវដ្តី FOCUSECONOMICS បានព្យាករណ៍ប្រទេសមហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ចលំដាប់ទីពីរមួយនេះនឹងមានកំណើនអតិផរណាក្នុងរង្វង់2.4%ប៉ុណ្ណោះ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ប្រទេសនេះបាននិងកំពុងប្រឈមនឹងបញ្ហាជាច្រើនដូចជាការធ្លាក់ចុះតម្លៃអចលនទ្រព្យ ប្រាក់ចំណូលប្រជាជននៅទាប ការធ្លាក់ចុះចំនួនប្រជាជននិងមនុស្សចាស់កាន់តែច្រើន កំណើននៃការបង្កើតការងារទាប និងការកាត់បន្ថយចំណាយប្រជាជនជាដើម។

ប្រទេសកម្ពុជាត្រូវគេរំពឹងថានឹងមានកំណើនផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបក្នុងរង្វង់ 5.6% ហើយអតិផរណាគឺនៅក្នុងរង្វង់3.2% នេះបើតាមរយៈអត្ថបទរបស់កាសែត Khmer Times ដែលបានចុះផ្សាយនៅថ្ងៃទី 26 មករាឆ្នាំ 2023។ កាសែតដដែលនេះក៏បានរាយការណ៍អំពីកំណើនដ៏ទាបនៃវិស័យសាងសង់និងអចលទ្រព្យដែលមានតែ 0.5% និង0.2% រៀងគ្នាប៉ុណ្ណោះ។

បញ្ហាទាំងនេះអាចរាំងស្ទះដល់ផលិតកម្មសេវា ផលិតផល និងការនាំចេញរបស់សហគ្រាសធំៗ។

2. សុវត្ថិភាពខ្សែសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់

សុវត្ថិភាពសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់គឺជាបញ្ហាសំខាន់មួយទៀត។បញ្ហាប្រឈមបានចាប់ផ្តើមជាមួយនឹងការធ្លាក់ចុះទាក់ទងនឹង COVID ហើយត្រូវបានធ្វើឱ្យកាន់តែអាក្រក់ឡើងដោយការលុកលុយរបស់រុស្ស៊ីទៅកាន់អ៊ុយក្រែន និងកង្វះកម្លាំងពលកម្មដោយសារតែការលាលែងពីតំណែងដ៏ច្រើនសម្បើម។ នេះបានធ្វើឱ្យគ្រឿងបន្លាស់ និងផលិតផលពិបាកទទួលបាន ក៏ដូចជាជំរុញឱ្យតម្លៃកើនឡើង (ឧ. ថាមពល គ្រាប់ធញ្ញជាតិ បន្ទះសៀគ្វីកុំព្យូទ័រ ប្រេងជាដើម)។ យោងតាមរបាយការណ៍របស់ Accenture បញ្ហាខ្សែសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់អាចបណ្តាលឱ្យមានការបាត់បង់សក្តានុពលចំនួន 920 ពាន់លានអឺរ៉ូដល់ផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប (GDP) នៅទូទាំងតំបន់អឺរ៉ូនៅឆ្នាំ 2023 ។

ដោយឡែកប្រទេសកម្ពុជាមានទំហំទីផ្សារតូចហើយមិនទាន់ជាប់ឈ្មោះជាប្រទេសផលិតចម្បងនៅឡើយទេតែយើងនៅមានបញ្ហាប្រឈមផ្នែកខែ្សសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់ផ្សេងពីប្រទេសធំៗដូចជា ផលិតភាពការងារទាបរបស់ប្រជាជនកម្ពុជា ថ្លៃភ្លើងនៅថ្លៃធៀបនឹងប្រទេសជិតខាង ថ្លៃដឹកជញ្ជូនក៏នៅតែថ្លៃ និងបញ្ហាផ្សេងៗមួយចំនួនទៀត។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយក៏យើងត្រូវទទួលស្គាល់ថារាជរដ្ឋាភិបាលបាននិងកំពុងដោះស្រាយបញ្ហានេះបានមួយចំនួនធំដែរហើយ។

3. ការកើនឡើងការរំពឹងទុករបស់អតិថិជន

អតិថិជនកំពុងទាមទារបទពិសោធន៍អតិថិជនកាន់តែស៊ីជម្រៅនៅក្នុងពិភពពិតក៏ដូចជានៅក្នុងពិភពនិមិត្តទោះបីប្រទេសយើងមិនទាន់ឈានដល់ការប្រើបច្ចេកវិទ្យា Metaverse ក៏ដោយ។

អតិថិជនដែលចង់ទិញឡានទំនើបមួយគាត់មិនត្រឹមតែចង់ជិះឡាននោះតែគាត់ចង់បានបទពិសោធន៍ដ៏អស្ចារ្យមួយ។ អញ្ចឹងសូមពិចារណាបន្ថែមបទពិសោធន៍ដ៏ស៊ីជម្រៅបន្ថែមទៀត។

អ្នកលក់រាយតាមអ៊ីនធឺណិតគួរតែពិចារណាបន្ថែមបទពិសោធន៍ជាក់ស្តែងបន្ថែម (XR) ដូចជាបន្ទប់ស្លៀកពាក់និម្មិត ដែលអនុញ្ញាតឱ្យអតិថិជន "សាកល្បង" សម្លៀកបំពាក់ គ្រឿងបន្លាស់ និងការតុបតែងមុខដោយមិនចាំបាច់ចាកចេញពីផ្ទះរបស់ពួកគេ។ មិនថាអ្នកចូលរួមជាមួយអ្នកប្រើប្រាស់ដោយរបៀបណា (តាមអ៊ីនធឺណិត ក្រៅបណ្តាញ ឬការរួមបញ្ចូលគ្នានៃទាំងពីរ) សូមសួរខ្លួនអ្នកថា "តើយើងអាចបន្ថែមតម្លៃកាន់តែច្រើនសម្រាប់អតិថិជនរបស់យើងដោយធ្វើឱ្យអន្តរកម្មនេះទៅជាបទពិសោធន៍យ៉ាងដូចម្តេច?"

4. ពន្លឿនការផ្លាស់ប្តូរឌីជីថល

បញ្ញាសិប្បនិមិត្ត (AI) កំពុងចាប់ផ្តើមពង្រីកអាជីវកម្មទាំងអស់របស់យើងរួចហើយ ហើយនិន្នាការនោះនឹងបន្តបង្កើនល្បឿននៅឆ្នាំក្រោយ។ ក្នុងពេលជាមួយគ្នានេះ បច្ចេកវិទ្យាផ្សេងទៀតដូចជា 5G, blockchain, cloud និង Internet of Things (IoT) កំពុងបង្កើត និងបង្កើនល្បឿន AI ហើយពួកវាទាំងអស់កំពុងពង្រឹងគ្នាទៅវិញទៅមក។ នេះកំពុងបង្កើតពិភពនៃការអភិវឌ្ឍន៍បច្ចេកវិទ្យាលឿនជាងមុន។ ជាការឆ្លើយតប រាល់អាជីវកម្មត្រូវតែគិតថាខ្លួនឯងជាអាជីវកម្មបច្ចេកវិទ្យាបើចង់បន្តដំណើរទៅមុខបានយូរ។ ក្រុមហ៊ុនត្រូវរចនាដំណើរការរបស់ពួកគេឡើងវិញ និងធានាថាមនុស្សរបស់ពួកគេមានជំនាញដែលត្រូវការសម្រាប់ពិភពលោកមួយ ដែលយើងកាន់តែសហការ និងធ្វើការជាមួយនឹងម៉ាស៊ីនដែលមានសមត្ថភាព និងឆ្លាតវៃ។

យើងអាចសង្កេតឃើញថាសាកលវិទ្យាល័យក្នុងស្រុកមួយចំនួនដូចជាសាកលវិទ្យាល័យ CamTech ជាដើម បាននឹងកំពុងបណ្តុះបណ្តាលជំនាញដល់និស្សិតកម្ពុជាក្នុងមុខវិជ្ជាដែលឆ្លើយតបទៅនឹងបច្ចេកវិទ្យានៃសម័យបដិវដ្តន៍ឧស្សាហកម្មទី4ដែលមានជំនាញដូចជា Data Science and AI Engineering, Cyber Security, Robotics and Automation Engineering, Software Engineering, Educational Technology ជាដើម។ ទាំងអស់នេះសបញ្ចាក់ឱ្យឃើញថាក្រុមហ៊ុននីមួយៗគួរតែគិតពីបច្ចុប្បន្ននេះទៅអំពីថាតើខ្លួនត្រូវត្រៀមខ្លូនយ៉ាងដូចម្តេចដើម្បីអាចឈរជើងបាននៅក្នុងទីផ្សារដ៏ប្រកួតប្រជែងនេះ។

5. សង្រ្គាមដើម្បីដណ្តើមអ្នកមានទេពកោសល្យនឹងកាន់តែខ្លាំង

ក្រុមហ៊ុននានាត្រូវតែត្រៀមខ្លួនជាស្រេចដើម្បីទប់ទល់នឹងភាពតក់ស្លុតនៃទេពកោសល្យបន្ត។ យើងបានឮអំពី "សង្គ្រាមដើម្បីដណ្តើមអ្នកមាន ទេពកោសល្យ" ជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ ប៉ុន្តែឥឡូវនេះវាមានអារម្មណ៍ថាសង្រ្គាមកាន់តែស៊ីជម្រៅ។ ក្រុមហ៊ុននានាកំពុងប្រឈមមុខនឹងគម្លាតដ៏ធំសម្រាប់ជំនាញអនាគតដ៏សំខាន់ ហើយពួកគេនឹងត្រូវការបង្រៀនបុគ្គលិកដើម្បីរៀនជំនាញថ្មីៗ ឬបង្កើនជំនាញផ្នែកធំនៃកម្លាំងការងាររបស់ពួកគេ ដើម្បីត្រៀមខ្លួនសម្រាប់បដិវត្តន៍ឧស្សាហកម្មទី4។ ហើយនៅប្រទេសកម្ពុជាអ្នកដែលមានចំណេះដឹងផ្នែកភាសាបច្ចេកវិទ្យាជាដើមនៅមានតិចនិងនៅមានកម្រិត។ បុគ្គលិកដែលអាចធ្វើការផ្នែកគណនេយ្យនិងហិរញ្ញវត្ថុបានត្រឹមត្រូវក៏នៅខ្វះខាត។

ដូច្នេះក្រុមហ៊ុនគួរមានកញ្ចប់ថវិកាលើការបណ្ដុះបណ្ដាលជំនាញនិងទេពកោសល្យ ដោយធ្វើសកម្មភាពដូចជាការជួលមនុស្សភ្លាមៗចេញពីសាលា ប្រើប្រាស់កម្មវិធីដែលមានតម្រូវការចំណេះដឹងកូដទាប ឬគ្មានកូដសម្រាប់តម្រូវការសំខាន់ៗ និងការបណ្ដុះបណ្ដាលវប្បធម៌នៃការរៀនសូត្រជាបន្តបន្ទាប់។ លើសពីនោះ ជំងឺរាតត្បាតដូចជាជំងឺកូវវីដ១៩ បានធ្វើឱ្យមនុស្សជាច្រើនវាយតម្លៃការងាររបស់ពួកគេឡើងវិញ ដែលនាំឱ្យមានការលាលែងពីតំណែងក្នុងវិស័យជាច្រើន។ ដើម្បីទាក់ទាញអ្នកមានទេពកោសល្យកំពូលៗ និយោជកត្រូវតែផ្តល់ជូននូវបរិយាកាសការងារដែលសមស្របនឹងពិភពការងារថ្មី រួមទាំងភាពបត់បែននៃការងារទាំងពេលវេលានិងកន្លែងធ្វលការ ភាពជាអ្នកដឹកនាំពិតប្រាកដ ភាពចម្រុះជាតិសាសន៍នៅកន្លែងការងារជាដើម។

6. សុវត្ថិភាពទិន្នន័យ និងឧបករណ៍

ការវាយលុកតាមអ៊ីនធឺណិតកំពុងកើនឡើង ហើយការវាយលុកបំផ្លាញកម្មវិធីដោយប្រើ ransomware និងការបោកប្រាស់តាមអ៊ីនធឺណិតឥឡូវនេះគឺជារឿងធម្មតាមួយទៅហើយ។ នៅពេលដែលអាជីវកម្មក្លាយជាអាជីវកម្មឌីជីថលកាន់តែច្រើន ពួកគេប្រមូលផ្តុំទិន្នន័យកាន់តែច្រើន ដែលក្លាយជាការទាក់ទាញយ៉ាងខ្លាំងចំពោះឧក្រិដ្ឋជនតាមអ៊ីនធឺណិតដែលមានបំណងលួចវា ហើយចាប់ក្រុមហ៊ុនធ្វើជាចំណាប់ខ្មាំងដើម្បីទាមទារប្រាក់ចាប់ជំរិត។

ឧបករណ៍ចល័តដូចជាទូរសព្ធ tablet និង IoT មិនមានភាពស៊ាំទៅនឹងការគំរាមកំហែងសន្តិសុខតាមអ៊ីនធឺណិតទេ។ លើសពីនេះ កុំព្យូទ័រកង់ទិចឥឡូវនេះកំពុងលេចឡើង ដែលអាចធ្វើអោយប្រព័ន្ធសុវត្ថិភាពដែលមានស្រាប់ចាស់និងលែងអាចប្រើបាន។ ក្រុមហ៊ុននានាអាចចាត់វិធានការដើម្បីការពារខ្លួនសកម្មៗដូចជាការវាយតម្លៃដំណើរការបម្រុងទុកទិន្នន័យនិងស្ដារទិន្នន័យរបស់ពួកគេ ធ្វើតេស្តការជ្រៀតចូល និងការស្កែនភាពងាយរងគ្រោះ និងចាត់វិធានការយ៉ាងសកម្មដើម្បីការពារទិន្នន័យរសើប និងការពារការវាយប្រហារតាមអ៊ីនធឺណិតពីឧក្រិដជនទាំងនោះ។

7. និរន្តរភាពបរិស្ថាន

ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុគឺជាបញ្ហាប្រឈមមុខជំនួញដ៏ធំបំផុតរបស់ពិភពលោក ហើយអ្នកប្រើប្រាស់កំពុងទាមទារឱ្យមានតម្លាភាពក្នុងការអនុវត្តប្រកបដោយនិរន្តរភាព ក៏ដូចជាផលិតផល និងសេវាកម្មដែលមិនប៉ះពាល់ដល់បរិស្ថាន។ ក្រុមហ៊ុនអាចឆ្លើយតបដោយការមើលរូបភាពទាំងមូលនៃការអនុវត្តអាជីវកម្មរបស់ពួកគេ និងសវនកម្មខ្សែសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់ពេញលេញរបស់ពួកគេ។ ពួកគេក៏គួរពិចារណាផងដែរអំពីការផ្លាស់ប្តូរទៅថាមពលកកើតឡើងវិញ ការផ្លាស់ប្តូរទៅការវេចខ្ចប់ប្រកបដោយនិរន្តរភាពជាងមុន និងអនុញ្ញាតឱ្យមនុស្សធ្វើការពីចម្ងាយនៅពេលសមស្រប (ដែលអាចជួយបន្ថយការបំភាយឧស្ម័ន)។ ការបង្ហាញឱ្យឃើញកាន់តែមាននិរន្តរភាពមិនត្រឹមតែអាចបំពេញតម្រូវការរបស់អ្នកប្រើប្រាស់ប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងជួយអ្នកឱ្យដឹងពីប្រសិទ្ធភាព និងការសន្សំដែលអាចមានឥទ្ធិពលវិជ្ជមានលើភាពចំណេញខាតរបស់អ្នក។

ឧទហារណ៍សាមញ្ញនិងជាក់ស្តែងដូចជាបំពង់បឺតរបស់ក្រុមហ៊ុន Starbuck បច្ចុប្បន្នគឺប្រើប្រាស់សារធាតុដែលងាយរលាយដើម្បីកាត់បន្តយសំណល់ផ្លាស្ទិចនៅក្នុងបរិស្ថាន។ ទាំងនេះក៏ជះផលវិជ្ជមានដល់រូបភាពក្រុមហ៊ុនអាមេរិចមួយនេះគួរសមផងដែរ។ ឧទាហរណ៍ជាក់ស្តែងមួយទៀតគឺក្រុមហ៊ុនកូកាកូឡានៅកម្ពុជាក៏បានវិនិយោគលុយជាច្រើនបង្កើតអាងចម្រោះទឹកមុនបង្ហូរទឹកនោះចូលទន្លេសាប។ តែក៏មានក្រុមហ៊ុមួយចំនួនដែលបានធ្វើអាជីវកម្មនាំឱ្យប៉ះពាល់ដល់ព្រៃឈើនិងជម្រោកសត្វព្រៃហើយទទួលបាននៅរូបភាពអវិជ្ជមានពីអ្នកប្រើប្រាស់ផងដែរ។ ហេតុដូច្នេះហើយការគិតគូរនិរន្តរភាពបរិស្ថានគឺមានសារៈសំខាន់ដល់ក្រុមហ៊ុន។

អំពីអ្នករៀបរៀង៖ លោក សាន្ត ចន្ទកុម្ភៈ ជានាយកប្រតិបត្តិក្រុមហ៊ុន Apollo Investment & Consulting Co., Ltd. ក្រុមហ៊ុននេះផ្តល់សេវា សវនកម្មឯករាជ្យ គណនេយ្យ និងពន្ធដារ។ លោក មានជំនាញផ្នែក សវនកម្ម ហិរញ្ញវត្ថុនិងពន្ធដារ។ លោកគឺជាគណនេយ្យករជំនាញនិងសវនករឯករាជ្យ។ លោកបញ្ចប់ការសិក្សាផ្នែកអនុបណ្ឌិតគណនេយ្យអាជីពពី University of London និងជាសមាជិកសកម្មនៃ ACCA និងវិទ្យាស្ថានគណនេយ្យករជំនាញនិងសវនកម្ម (KICPAA)។

លោកក៏បានបញ្ចប់ការសិក្សាបរិញ្ញាបត្រផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចនិងគ្រប់គ្រងពីសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទនីតិសាស្រ្តនិងវិទ្យាសាស្ត្រសេដ្ឋកិច្ចនៅឆ្នាំ២០០៨តាមរយៈកម្មវិធីសហប្រតិបត្តិការបារាំង។

លោកក៏បានទទួលសញ្ញាបត្រ CFA Investment Foundation ពី CFA Institute ផងដែរ។ បច្ចុប្បន្នលោកកំពុងបន្តការសិក្សាផ្នែក Doctor of Business Administration នៅសាកលវិទ្យាល័យ UCAM Catholic University of Murcia នៃប្រទេសអ៉េស្បាញតាមរយៈស្ថាប័ន Uniathena។ អ៊ីមែល៖ sankompheak@gmail.com

ទូរស័ព្ទ៖081288858