៦ចំណុចដែលកូនខ្មែរគួរយល់ដឹង ពីទម្រង់ល្ខោនស្បែករបស់កម្ពុជា

2017-09-22 04:18:29
ចំនួនមតិ 0 | ចំនួនចែករំលែក 0

ចន្លោះមិនឃើញ

ល្ខោនស្បែក ឬល្ខោនអាយ៉ង គឺជាទម្រង់សិល្បៈមួយប្រភេទដែលគេនិយមសម្ដែងក្នុងក្នុងពិធីបុណ្យធំៗ ជាច្រើនដូចជាការបួងសួងសុំសេចក្ដី ប្រាថ្នាអ្វីមួយ ពិធីបុណ្យសពព្រះចៅអធិការវត្តដែលសុគត ពិធីបុណ្យសុំទឹកភ្លៀង បុណ្យចំរើនព្រះជន្មាយុរបស់ព្រះមហាក្សត្រ និងតាមពិធីបុណ្យទាននានា។ ប្ដូរអារម្មណ៍ ពីសិល្បៈបែបទំនើប និងស៊ីវិល័យ ថ្ងៃនេះ Sabay នឹកលើកយកចំណុចសំខាន់ចំនួន៦ចំណុច ដែលកូនខ្មែរគួរយល់ដឹងពី "ល្ខោនស្រមោល" ឬ "ល្ខោនស្បែក" មកផ្សាយជូនវិញម្ដង។

១ ដើមកំណើត

កន្លងមកធ្លាប់មានការជជែកវែកញែកជាហូរហែ ទាក់ទងនឹងទម្រង់ល្ខោនខាងលើ ដោយកាលពីក្រោយសតវត្សទី១៣ជនជាតិខ្លះ បានគិតថាវាមានដើមកំណើតពីប្រទេសថៃ ព្រោះនៅជំនាន់នោះប្រជាជនខ្មែរខេត្តបាត់ដំបងនិយមហៅថា "ណាំស្បែក"។

ការពិត សិល្បៈស្បែកខ្មែរប្រភេទនេះ កើតឡើងតាំងពីមុនសម័យអង្គរ ឬអាចនិយាយបានថា វាមានអាយុកាលជាង២០០០ឆ្នាំមកហើយ នេះបើតាមភស្តុតាង លើសិលាចារឹកនានា លើផ្ទាំងប្រាសាទអង្គរវត្ត។

ស្រដៀងនេះគ្នានេះដែរ ឯកសាររបស់ មជ្ឈមណ្ឌលវប្បធម៌បារាំង កម្មវិធីលេខ៧ ឆ្នាំ១៩៩៩ របស់អង្គការយូនីស្កូ បានបញ្ជាក់ថា សិល្បៈស្បែកប្រភេទនេះ ត្រូវបាននាំចូលពីឥណ្ឌា នៅដើមសតវត្សទី១ នៃគ្រិស្តសករាជ ដោយសិល្បៈស្បែកនេះ ដំបូងឡើយមានដើមកំណើតពីប្រទេសឥណ្ឌាភាគខាងត្បូង និងជាសិល្បៈធ្វើឡើងសម្រាប់ជាតង្វាយ ដល់ព្រះអាទិទេព បួងសួងសុំសេចក្ដីសុខចម្រើន និងសិរីមង្គលសម្រាប់ប្រជាជនឥណ្ឌា។

២ ប្រភេទ

បើតាមការលើកឡើងរបស់សាស្ត្រាចារ្យ ម៉ាន់ កុសល អ្នកដឹកនាំក្រុមសម្ដែងរបស់ "សមាគមសិល្បៈសុវណ្ណភូមិ" បានឲ្យដឹងថា សិល្បៈស្បែកខ្មែរនេះ មាន៣ប្រភេទ និងត្រូវបានគេបែងចែកទៅតាមឲ្យសម្ដែងតាមប្រភេទរឿង ប្រធានបទ និងទីកន្លែងដូចជា៖

១ "ស្បែកធំ" លេងសម្រាប់តែរឿង "រាមកេរ្តិ៍ " ប៉ុណ្ណោះ
២ "ស្បែកតូច" ជាល្ខោនដែលលេងចេញពីតថភាពរបស់សង្គម និងជីវភាពប្រជាជននៅតាមភូមិស្រុក។
៣ "ស្បែកពណ៌" គឺសម្រាប់តែសម្ដែងក្នុងព្រះរាជវាំងប៉ុណ្ណោះ និងមិនត្រូវការប្រើភ្លើងឡើយ។

៣ បច្ចេកទេសសម្ដែង

តាំងពីដើមរៀងមក ល្ខោននេះត្រូវគេប្រើបច្ចេកទេសដុតភ្លើងត្រឡោក ពីក្រោយផ្ទាំងសំពត់ស និងប្រើផ្ទាំងរូបផលិតពីស្បែកគោ មកគ្រវីពត់ពែនថ្លែងតាមដំណើររឿង។ បច្ចុប្បន្ន ដើម្បីភាពងាយស្រួល និងសុវត្ថិភាពក្នុងការសម្ដែងតាមរោងល្ខោន និងមហោស្រពនានា គេនិយមប្រើភ្លើងអគ្គិសនីជំនួសភ្លើងត្រឡោកវិញ។

៤ ពិធីបើក

ខុសពី "យីកេហោមរោង" ឬ " ពិធីបើករបស់ល្ខោនបាសាក់" ឈុតបើកនៃល្ខោនស្បែក តែងមានការសំពះគ្រូ ដោយស្វាស និងស្វាខ្មៅ ដែលតំណាងឲ្យសភាវៈល្អ និងអាក្រក់ ក្រោយមកភ្លើងត្រូវបានបញ្ឆេះហើយស្វាប្រយុទ្ធគ្នា បន្ទាប់មកក៏មានតាឥសីមកសម្របសម្រួល ហើយការសម្ដែងនឹងត្រូវចាប់ផ្ដើមតែម្ដង។

៥ ការកំណត់ត្រាចូលជាបេតិកភណ្ឌពិភពលោក

អ្វីដែលនាំមកនូវមោទនភាពយ៉ាងក្រៃលែងដល់ប្រជាជនខ្មែរ គឺល្ខោន "ស្បែកធំ" ត្រូវបានចុះជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌពិភពលោកអរូបីនៃអង្គការយូណេស្កូ កាលពីថ្ងៃ ២៤ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០០៤។

៦ លក្ខណៈពិសេស

ល្ខោនស្បែក គឺជាសិល្បៈសក្ការ ឬ សិល្បៈទេវ របស់ខ្មែរ១ក្នុងចំណោម២ផ្សេងទៀតគឺ "របាំព្រះរាជទ្រព្យ" និង "ល្ខោនខោល" ហើយល្ខោនខាងលើនេះ ត្រូវបានចាត់ទុកថាជា "មាតានៃភាពយន្ត" ដោយវាជាសិល្បៈដែលប្រមូលផ្ដុំនូវសិល្បៈទាំង៧ចូលគ្នា៕

អត្ថបទ៖ សុខណា