កម្ពុជា ត្រូវរួមគ្នារុញបន្ថែមចំពោះដំណើរអនុវត្តច្បាប់សិទ្ធិអ្នកនិពន្ធ និងសិទ្ធិប្រហាក់ប្រហែល

2019-04-13 02:19:00
ចំនួនមតិ 0 | ចំនួនចែករំលែក 0

ចន្លោះមិនឃើញ

ច្បាប់សិទ្ធិនិពន្ធ និងសិទ្ធិប្រហាក់ប្រហែល ត្រូវបានប្រកាសដោយរដ្ឋសភាឲ្យប្រើប្រាស់តាំងពីឆ្នាំ ២០០៣។ ច្បាប់នេះ មានគោលបំណងធានាការគោរពសិទ្ធិអ្នកនិពន្ធ និងសិទ្ធិប្រហាក់ប្រហែល រួមទាំងការពារនូវផលិតផលវប្បធម៌ ស្នាដៃនិពន្ធ អ្នកសម្ដែង ផលិតករ និងអង្គភាពពាក់ព័ន្ធនានាទៀត។ យ៉ាងណាក៏ដោយ ការអនុវត្តន៍សិទ្ធិនេះ ហាក់នៅមានកម្រិត ស្របពេលម្ចាស់ស្នាដៃ លើកឡើងថា កម្ពុជាគួរជំរុញដំណើរការការអនុវត្តន៍ច្បាប់នេះកាន់តែលឿនជាងនេះ។

លោក សួន ពិសិដ្ឋ អ្នកនិពន្ធមួយល្បីឈ្មោះមួយរូប បានលើកឡើងថា វាគួរតែដល់ពេលហើយដែល កម្ពុជាគួរចាប់ផ្ដើមអនុវត្តច្បាប់សិទ្ធិអ្នកនិពន្ធ និងសិទ្ធិប្រហាក់ប្រហែលឲ្យបានពេញលេញក្នុងក្របខណ្ឌទូទាំងប្រទេស។ ថ្លែងបែបនេះ ក្រោយពីលោកបានមើលឃើញថា កម្ពុជានៅមិនទាន់ទាញប្រយោជន៍បានទូលំទូលាយពីច្បាប់នេះនៅឡើយ។

លោកលើកឡើងទៀតថា ការអនុវត្តន៍ច្បាប់គាំពារសិទ្ធិអ្នកនិពន្ធ និងសិទ្ធិប្រហាក់ប្រហែលពេញលេញ នឹងធានាដល់កម្រិតល្អប្រសើរនៃជីវភាពអ្នកនិពន្ធ និងអ្នកពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ រួមទាំងកិត្តិយស សេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ និងធានាដល់ការរីកចម្រើនក្នុងវិស័យសិល្បៈជាតិទាំងមូលទៀតផង។

មិនខុសគ្នាដែរ លោក ខេមរៈ ភារុណ អតីតអ្នកនិពន្ធនៅសាន់ដេ បច្ចុប្បន្នបានផ្លាស់មកហង្សមាស បានបញ្ចេញទស្សនៈលើបញ្ហានេះដែរថា លោកបានដឹងថា ច្បាប់ស្ដីពីសិទ្ធិអ្នកនិពន្ធ និងសិទ្ធិប្រហាក់ប្រហែលមានហើយនៅកម្ពុជា ប៉ុន្តែការអនុវត្តន៍សិទ្ធិ ហាក់នៅមិនទាន់ផុលផុសខ្លាំង។ យ៉ាងណាលោកមិនទាន់ច្បាស់នៅឡើយថា សកម្មភាពរំលោភស្នាដៃសិល្បៈកម្ពុជាថយចុះ ទើបធ្វើឲ្យស្ងប់ស្ងាត់ការបង្ក្រាបដែរ ឬយ៉ាងណា។

ក្នុងទស្សនៈផ្ទាល់ខ្លួន បើទោះជាកត់សម្គាល់មួយផ្នែកឃើញថា ការថតចម្លងថាសចម្រៀងដាក់លក់លើទីផ្សារ ហាក់មិនមានសកម្មភាពខ្លាំងដូចកាលពីប៉ុន្មានឆ្នាំមុន ប៉ុន្តែលោកហ៊ាននិយាយថា ការរំលោភលើស្នាដៃរបស់អ្នកនិពន្ធនៅតែមាន តាមរូបភាពជាច្រើនទៀត។

ដូច្នេះ លោកលើកឡើងថា ពិតជារឿងល្អ ដែលកម្ពុជាគួរជំរុញការអនុវត្តន៍ច្បាប់ដែលមានស្រាប់នេះ ឲ្យកាន់តែមានប្រសិទ្ធភាព។ លោក ភារុណ បានលើកជាឧទាហរណ៍ពីប្រទេសកូរ៉េ ជប៉ុន ថៃ ជាដើម វិស័យសិល្បៈរបស់គេ ថ្កុំថ្កើង សិល្បករគេរស់ក្នុងជីវិតល្អប្រសើរ ក៏ព្រោះតែប្រទេសទាំងនោះ គ្រប់គ្រងបានល្អលើការការពារស្នាដៃនេះឯង។ លោកចង់ឲ្យច្បាប់នេះ អនុវត្តទូលំទូលាយ ព្រោះកន្លងមក អ្នកនិពន្ធដើរជាអ្នកបង្កើតស្នាដៃផង ជាអ្នកបង្ក្រាបផង។

ឯកឧត្ដម ខៀវ កុសល អតីតជាអ្នកនិពន្ធ បច្ចុប្បន្នជាប្រធានសមាគមអ្នកនិពន្ធ នៅក្នុងបទសន្ទនានៅកម្មវិធីរបស់ទូរទស្សន៍ជាតិកម្ពុជាកន្លងទៅ បានមានប្រសាសន៍ដូចគ្នាដែរថា ការទាញយកបានលាភការពីស្នាដៃរបស់ខ្លួន ក្រោមការគាំទ្រពីច្បាប់សិទ្ធិអ្នកនិពន្ធ និងសិទ្ធិប្រហាក់ ធានាដល់ផលប្រយោជន៍របស់អ្នកនិពន្ធ រហូតដល់ចាស់បាន។

ការអនុវត្តន៍សិទ្ធិអ្នកនិពន្ធ និងសិទ្ធិប្រហាក់ប្រហែល មិនមែនជារឿងរបស់កម្ពុជាតែម្នាក់ឯងនោះទេ ប៉ុន្តែជាចរន្តរបស់សកលលោក។ មកទល់បច្ចុប្បន្ន តាមរបាយការណ៍ មានប្រទេសជាង១០០ហើយនៅលើពិភពលោក បាន និងកំពុងដំណើរការអនុវត្តសិទ្ធិខាងលើ តាមរយៈស្ថាប័នកណ្ដាលមួយ ហៅថា Collective Management Organization(CMO) ដែលមានទម្រង់ខុសគ្នា ខ្លះជាក្រុមហ៊ុន ខ្លះជាស្ថាប័ន។ ប៉ុន្តែនៅកម្ពុជា ត្រូវបានហៅឈ្មោះថា "អង្គភាពគ្រប់គ្រងសិទ្ធិរួម"។

តាមលោក ចម្រើន ចម្រុង ប្រធានការិយាល័យ នៃអង្គភាពគ្រប់គ្រងសិទ្ធិរួម បានឲ្យដឹងថា អង្គភាពនេះមានកាតព្វកិច្ចអន្តរាគមន៍រាល់ការប្រើប្រាស់ស្នាដៃដោយគ្មានការអនុញ្ញាត សំដៅប្រមូលលាភការជូនម្ចាស់សិទ្ធិ។ មកទល់បច្ចុប្បន្ន នៅលើពិភពលោក មានជាង១០០ប្រទេសហើយដែលមានអង្គភាព CMO នេះ។

ដោយឡែកនៅតំបន់អាស៊ាន មានតែកម្ពុជា និងភូមា ប៉ុណ្ណោះ ដែលមិនទាន់មាន ខណៈប្រទេសឡាវ ទើបបង្កើតបានថ្មីៗ ហើយ ថៃ ដែលហាក់ឈានមុខគេលើកិច្ចការនេះក្នុងតំបន់ មាន CMO ដល់ជាង២៧អង្គភាពឯណោះ។

ក្រសួងវប្បធម៌បានរៀបចំសេចក្ដីព្រាងអនុក្រឹត្យបង្កើតអង្គភាពនេះ តាំងពីឆ្នាំ ២០១៤ តាមមាត្រា៥៦ វាក្យខណ្ឌទី១ ក្នុងច្បាប់អ្នកសិទ្ធិអ្នកនិពន្ធ និងសិទ្ធិប្រហាក់ប្រហែល។ មាត្រានេះ បានចែងថា អ្នកនិពន្ធ និងម្ចាស់សិទ្ធិប្រហាក់ប្រហែល អាចចូលរួមបង្កើតអង្គភាពនេះបាន។

យ៉ាងនេះក្ដី មកទល់បច្ចុប្បន្ន អង្គភាព ដែលត្រូវបានរៀបចំ និងគ្រោងបង្កើតឡើងតាំងពីឆ្នាំ២០១៧ និងយូរបំផុតត្រឹមដើមឆ្នាំ ២០១៨ នេះ ជំរុញដោយក្រសួងវប្បធម៌នោះ នៅតែមិនទាន់ចេញជារូបរាងពេញលេញនៅឡើយ។ ឯកឧត្ដម សោម សុគន្ធ រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងវប្បធម៌ទទួលបន្ទុកផ្នែកច្បាប់សិទ្ធិអ្នកនិពន្ធ និងសិទ្ធិប្រហាក់ប្រហែល បានឲ្យដឹងថា បញ្ហាស្នូលបំផុត ជុំវិញបញ្ហានេះ អាចមកពីកង្វះការចាប់អារម្មណ៍ និងយល់ពីអត្ថប្រយោជន៍ ជាហេតុធ្វើឲ្យខ្វះការចូលរួម។

ឯកឧត្ដម ថ្លែងថា "ឥឡូវខ្ញុំនិយាយអីចេះ ពេលប្រជុំប៉ុន្មានលើក ប្អូនមានបានចូលរួមទេ ហើយឃើញថា មានអ្នកនិពន្ធ ឬម្ចាស់សិទ្ធិប៉ុន្មាននាក់មកចូលរួម? ឃើញទេ?...កម្មវិធីហ្នឹងធ្វើដើម្បីម្ចាស់សិទ្ធិហ្នឹង ហើយអង្គភាពគ្រប់គ្រងសិទ្ធិរួម ក៏ដើម្បីម្ចាស់សិទ្ធិដូចគ្នា បើគាត់ចេះតែនិយាយៗ មិនមូលគ្នាមកចូលរួមអីចឹង អង្គភាពហ្នឹងវាអត់ដើរទេ"។

ឯកឧត្ដម បន្តថា ច្បាប់សិទ្ធិអ្នកនិពន្ធ និងសិទ្ធិប្រហាក់ប្រហែល ដែលមានហើយ នៅតែអាចអនុវត្តបាន ប៉ុន្តែវានៅតែត្រូវការចូលរួមពីម្ចាស់សិទ្ធិដដែល។ មានប្រសាសន៍ក្នុងករណីមិនមានអង្គភាពគ្រប់គ្រងសិទ្ធិរួម ឯកឧត្ដម បញ្ជាក់ថា ម្ចាស់សិទ្ធិ ឬម្ចាស់ស្នាដៃ គឺជាអ្នកចេញមុខប្ដឹងដោយផ្ទាល់ ទៅតុលាការដោយផ្នែកលើច្បាប់ខាងលើ បើរកឃើញថា ស្នាដៃរបស់គាត់ត្រូវគេរំលោភ។

យ៉ាងណាក៏ដោយ ឯកឧត្ដម ថា នោះជាសំឡេងម្ចាស់សិទ្ធិតែមួយ ដែលពេលខ្លះនៅមានការពិបាកក្នុងការតទល់ជាមួយអ្នកប្រើប្រាស់ស្នាដៃ។ ករណីមានអង្គភាពគ្រប់គ្រងសិទ្ធិរួមវិញ នោះជាចង្កឹះមួយបាច់ធំ ដែលអាចមានប្រសិទ្ធភាពជាង ព្រោះអង្គភាពនេះទទួលស្គាល់ដោយរដ្ឋ និងមានរចនាសម្ព័ន្ធច្រើន។ "អង្គភាពនេះ នឹងធ្វើការទាំងនោះជំនួសគាត់ ក្នុងការរកលាភការជូនគាត់ និងអាចមានប្រសិទ្ធភាពជាង ព្រោះវាមិនមែនជាសំឡេងតែមួយ គឺចង្កឹះមួយបាត់។ អីចឹងអ្វីគេធ្វើឲ្យទាំងអស់ គាត់ចាំតែគិតរឿងបង្កើតស្នាដៃថ្មីៗ ល្អៗទៅបានហើយ!”។ ឯកឧត្ដម បន្ថែម។

ដូច្នេះជុំវិញបញ្ហានេះ ឯកឧត្ដម បានបន្តដោយស្នើអ្នកពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ចូលរួមបង្កើតបង្កើត CMO ឲ្យបាន ពិសេសម្ចាស់សិទ្ធិ ឬម្ចាស់ស្នាដៃ ព្រោះសម្លឹងទៅសកលលោក មិនមានប្រទេសណាដែលមិនមាន CMO ក្នុងការអនុវត្តន៍សិទ្ធិអ្នកនិពន្ធ ដើម្បីស្វែងរកលាភការពីស្នាដៃនោះទេ។

តាមនិយមន័យ CMO គឺជាអង្គភាពចំណុះក្រោមច្បាប់សិទ្ធិអ្នកនិពន្ធ មាននាទីការពារផលប្រយោជន៍របស់ម្ចាស់សិទ្ធិ ឬម្ចាស់ស្នាដៃ ដែលនឹងដើរតួជាអ្នកប្រមូលលាភការពីការប្រើប្រាស់ស្នាដៃ ពីអ្នកប្រើប្រាស់ទាំងឡាយ មកជូនម្ចាស់សិទ្ធិ។ អ្នកប្រើប្រាស់ទាំងនោះ មានដូចជា ស្ថានីយ វិទ្យុ ទូរទស្សន៍ ភោជនីយដ្ឋាន បារ ខារ៉ាអូខេ ជាដើម ខណៈការប្រើប្រាស់នាពេលកន្លង ភាគច្រើន ម្ចាស់ស្នាដៃ ឬម្ចាស់សិទ្ធិ មិនបានទទួលផលប្រយោជន៍ពីការប្រើប្រាស់ស្នាដៃរបស់ខ្លួននៅឡើយ។

តាមផែនការ CMO ឬ អង្គភាពគ្រប់គ្រងសិទ្ធិរួមនេះ អាចនឹងបង្កើតច្រើនជាងមួយ ដោយចែកជាផ្នែកៗ ដូចជាទី១ CMO ដូរតន្ត្រី(ផលិតករតន្ត្រី ឬអ្នកលេងភ្លេងទោលជាដើម) ទី២ CMO សម្រាប់អ្នកសរសេរភ្លេង ឬចម្រៀង។ ទី៣ CMO សម្រាប់អ្នកផលិតភាពយន្ត និង CMO សម្រាប់អ្នកសរសេរសៀវភៅជាដើម។ នេះបើតាមលោកមេធាវី ពេជ្រ អង្គ ដែលជាសមាជិកគណៈកម្មការបង្កើត CMO។

យ៉ាងនេះក្ដី CMO ទី១ នៅជាប់គាំងនៅឡើយ ស្របពេល លោកមេធាវី បញ្ជាក់ថា ម្ចាស់សិទ្ធិធំៗ មានដូចជា ហង្សមាស ថោន សាន់ដេ ជាដើមនៅមិនទាន់បានចូលរួម។ បញ្ហានេះ លោកមេធាវី មើលឃើញថា កម្ពុជាខាតបង់ច្រើន លើអ្វីដែលយើងមានស្រាប់ហើយ។

"ខ្ញុំលើកឧទាហរណ៍ពីប្រទេសកូរ៉េ ដែលគេអនុវត្តន៍ច្បាប់នេះបានល្អហើយ ហើយគេមកធ្វើបទបង្ហាញឲ្យយើងស្ដាប់ គឺគេប្រមូលបានលាភការពីការប្រើប្រាស់ស្នាដៃនេះបានរាប់រយលានដុល្លារក្នុង១ឆ្នាំៗ ដល់យើងអត់ ទីមួយខាតម្ចាស់សិទ្ធិ ម្ចាស់ស្នាដៃខ្លួនឯង ទី២ក៏មិនបានពន្ធចូលរដ្ឋ និងទី៣ គេមើលមកសង្គមយើង ដូចមិនថ្លៃថ្នូរ ដូចប្អូនធ្លាប់ដឹងហើយ ប្រទេសគេធ្លាប់ថាឲ្យយើងម៉េចខ្លះ?”។

ជុំវិញបញ្ហានេះដែរ សម្ដេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន នាពេលកន្លងមក ធ្លាប់បានជំរុញឲ្យបន្តការពង្រឹងច្បាប់ សិទ្ធិអ្នកនិពន្ធ និងសិទ្ធិប្រហាក់ប្រហែល ដើម្បីចៀសវាងការលួចចម្លងទាំងដុលរបស់ម្ចាស់សិទ្ធិ និងជំរុញការបង្កើតស្នាដៃថ្មីៗ។ បន្ថែមពីលើនេះ សម្ដេចសង្កត់ធ្ងន់ថា ការពង្រឹង ក៏ដូចជាជំរុញការអនុវត្តន៍ច្បាប់ខាងលើ គឺជាការអនុវត្តន៍ ដើម្បីផ្ដល់វិនិយោគិននូវទំនុកចិត្ត ក្នុងការហក់ចូលមកវិនិយោគក្នុងឧស្សាហកម្មវប្បធម៌របស់ជាតិនាពេលខាងមុខ។

ច្បាប់សិទ្ធិអ្នកនិពន្ធ និងសិទ្ធិប្រហាក់ប្រហែល ត្រូវបានរដ្ឋសភាអនុម័តអោយប្រើប្រាស់តាំងពីថ្ងៃទី ៣១ មករា ២០០៣។ ច្បាប់នេះ មានគោលបំណងធានាការគោរពសិទ្ធិអ្នកនិពន្ធ និងសិទ្ធិប្រហាក់ប្រហែល និងការពារនូវផលិតផលវប្បធម៌ ជាស្នាដៃនិពន្ធ អ្នកសម្ដែង ផលិតករហ្វូណូក្រាម និងអង្គភាពទូរផ្សាយជាដើម សំដៅធានាការធ្វើអាជីវកម្មមួយត្រឹមត្រូវ ស្របច្បាប់លើផលិតផលវប្បធម៌ទាំងនោះ ដើម្បីរួមចំណែកអភិវឌ្ឍន៍វិស័យវប្បធម៌។

សិទ្ធិអ្នកនិពន្ធ និងសិទ្ធប្រហាក់ប្រហែល មានបែងចែកជា២ផ្នែកធំៗ ទី១សិទ្ធិបេតិកភណ្ឌ និងសិទ្ធិសីលធម៌។

១.សិទ្ធិបេតិកភណ្ឌ ឬសិទ្ធិសេដ្ឋកិច្ច គឺរាល់អ្នកប្រើប្រាស់ស្នាដៃ យកស្នាដៃណាមួយដែលមានការទទួលស្គាល់ដោយអង្គភាពគ្រប់គ្រងសិទ្ធិរួម ត្រូវបែកចែកលាភការទៅអ្នកនិពន្ធ ឬម្ចាស់សិទ្ធិជាដើម តាមលក្ខខណ្ឌនៅក្នុងអំឡុងពេលចរចារវាងភាគីទាំងពីរ(ម្ចាស់សិទ្ធិ និងអ្នកប្រើប្រាស់)ទិញសិទ្ធិស្នាដៃនីមួយៗទៅប្រើ។ "សិទ្ធិនេះ នឹងត្រូវផ្ដល់ជូនទៅអ្នកនិពន្ធ ម្ចាស់សិទ្ធិ ឬម្ចាស់សិទ្ធិប្រហាក់ប្រហែលដល់អាយុកាល៥០ឆ្នាំបន្ទាប់ពីអ្នកទាំងនោះ ធ្វើមរណកាល មានន័យថា ១ជីវិតរបស់អ្នកនិពន្ធ បូកបន្ថែម ៥០ឆ្នាំទៀត ក្រោយពីអ្នកនិពន្ធធ្វើមរណកាល។

២.សិទ្ធិសីលធម៌៖ គឺជាសិទ្ធិដែលទាមទារការទទួលស្គាល់របស់ម្ចាស់សិទ្ធិ ឬអ្នកនិពន្ធ មានន័យថា អ្នកប្រើប្រាស់ស្នាដៃនឹងត្រូវតម្រូវឲ្យដាក់ឈ្មោះអ្នកនិពន្ធ ឬម្ចាស់សិទ្ធិជាដើម។ ខុសពីសិទ្ធិបេតិកភណ្ឌ សិទ្ធិប្រភេទនេះ មិនមានអាយុកាលនោះទេ៕

អត្ថបទ៖ ទារិកា